|
Adapazarý’nýn Düþman Ýþgalinden Kurtuluþu ve Halit Molla
Tarihler 21 Mart 1921’i gösteriyordu. Daha önce Geyve Boðazý’ndan gelerek Adapazarý’ný iþgal etmek isteyen Yunan Kuvvetleri, Geyve Boðazý’ndan geçemeyince daha sonra Ýzmit üzerinden gelerek Adapazarý’ný iþgal ettiler.
O gece Beraat Kandiliydi. Adapazarý’nýn Müslüman - Türk ahalisi, Orhan Camii’nde yatsý namazýný kýlýp, Beraat Kandili’ni idrak ederken, Yunan Kuvvetlerinin komutaný Yüzbaþý Lambidis, iþgal kuvvetlerinde bulunan palikaryalarýna o gün þu emri verdi:
“Kimse camide yan yana durarak namaz kýlmayacak. Kýlanlar olursa namaz çýkýþý yakalanýp yanýma getirilecek. Siz de dýþarýda çalgý çalýp sirtaki oynayýn, onlarý rahatsýz edin.”
Gerçekten de palikaryalar, Adapazarlý Müslüman-Türkler Orhan Camii’nde yatsý namazý kýlýp Beraat Kandilini idrak ederken, dýþarýda palikaryalar çalgý çalýp sirtaki oynadýlar. Oraya buraya rastgele ateþ ettiler. Cami avlusunda içki içip, sarhoþ naralarý atýp, camiden çýkan Müslümanlarý tartakladýlar. Kimini dövdüler, birkaç kiþiyi yaraladýlar.
Ýþgal devam ettiði sürece Adapazarý camilerinin minarelerinden ezan okunmasýna izin vermediler. Yunan iþgal kuvvetlerinden güç bulan yerli Ermeni ve Rum çeteleri, bölgedeki otorite boþluðundan da yararlanarak civardaki Türk köylerine karþý harekete geçerek gasp, yaðma, talan, adam öldürme, ýrza geçme gibi hareketlere giriþmiþlerdir.
Yunan iþgalinin yayýldýðý bölgelerde yaklaþýk dört ay süren iþgal süresince 21 Haziran 1921 sabahýna kadar hem yunan kuvvetleri hem yerli ermeni ve Rum çeteleri gasp, yaðmalama, öldürme, ýrza geçme vb. hareketlerine devam etmiþlerdir.
Yunanlýlarýn yerli iþbirlikçileri Rum ve Ermeni Çeteleriyle, bölge halký üzerinde yaptýklarý maddi-manevi tahribat uzun yýllar tesirini gösterdiði gibi hafýzalardan silinmeyecek izler býrakmýþtýr.
Ýþgal sýrasýnda Taþkýsaðý köyünde: Vengel Çetesiyle bir miktar Yunan askeri 27 Mart 1921 tarihinde köyü basarak Tahir kýzý K, Mehmet Kýzý A, Mustafa kýzý H.’nýn ýrzýna geçmiþler, Karayakalý Ahmet ile Mehmet’i þehit etmiþlerdir. Otuz evi yaðma edip, elli kile mýsýr, üç yüz kile yulaf, elli kile buðday, iki yüz yirmi koyun, otuz yedi inek, on yedi öküz, on dokuz manda, üç at, yetmiþ beþ keçi ile iki bin yüz yirmi üç lirayý gasp etmiþlerdir. (bakýnýz; Prof. Dr. Zekeriya Türkmen-Ýþgal Yýllarýnda Adapazarý Kazasýnda Yunan Mezalimi)
Yunan Kuvvetleri ile iþbirlikçileri Ermeni ve Rum Çeteleri, Taþkýsaðý Köyünde yaptýklarýnýn benzerlerini; Merkez Mecidiye Mahallesi, Semerciler Mahallesi, Birinci Yeni Cami Mahallesi, Hasýrcýlar Mahallesi, Aziziye Mahallesi, Neciþler Mahallesi, Tabutçular Mahallesi, Çukur Ahmediye Mahallesi, Garip Mahallesi, Gedikoðlu Mahallesi, Çubuku Köyü, Kazýmpaþa Köyü, Erikler Köyü, Yukarýdere Köyü, Aþaðýdere Köyü, Karakaþ Köyü, Karaapdiler Köyü, Kömürlük Köyü, Göktepe Köyü, Eceldere Köyü, Meþeli Köyü, Mahmudiye Köyü, Selahiye Köyü, Yazlýk-Refahiye Köyü, Akarca-Ýcadiye Köyü, Müsellemtepe Köyü, Kuruçeþme Köyü, Aþaðý Kirazca Köyü, Arifbey Çiftliði Köyü, Trabzonlu Köyü, Hanlý Köy, Güneþler Köyü, Süleyman Bey Köyü, Daðdibi Köyü, Kumtepe Köyü, Çalýncak Köyü, Ýkizce Osmaniye Köyü, Aralýk Ýhsaniye Köyü, Yukarý Kirazca Köyü, Beþköprü Köyü, Tekeler Köyü, Sapanca Nahiyesi, Söðütlü Nahiyesi(Büyük Söðütlü), Küçük Söðütlü Köyü, Çingene Söðütlü Köyü, Burhaniye Köyü, Timurbey-Ýcbariye Köyü, Kurudil Köyü, Türk Beylik Kýþla Köyü, Mahsudiye Köyü, Yeniköy, Soðucak Köyü, Maðaza Ýlbasiye Köyü, Akçukur Köyü, Ferizli Köyü, Deðirmencik Köyü, Karagünlü- Karagünlü Aþireti, Hasanfakýh Köyünde benzer gasp, soygun, öldürme, ýrza geçme, köyü yakma eylemleri yapýlmýþtýr.
Adapazarý Kazasý’nýn Yunan iþgali ile Ermeni ve Rum Çetelerinin saldýrýlarýna maruz kalan bölümü bu saydýðýmýz mahalle ve köyler olup, Sakarya Nehri’nin batýsýnda kalan kýsmýdýr.
Karasu’da karargah kuran kahraman çeteci Ýpsiz Recep ile kuvvetleri, Yunan Kuvvetlerini Sakarya Nehri’nin doðusuna geçirmemiþlerdir.
Kuva-yi Milliye’nin Adapazarýnda örgütlenmesi ile birlikte Sakarya’nýn doðusunda Ýpsiz Recep’in kuvvetleri, Kaynarca Bölgesinde kahraman çeteci Halit Molla’nýn kuvvetleri ile Kuva-yi Milliye Kuvvetleri; iþgalci Yunan kuvvetleriyle iþbirlikçisi yerli Ermeni ve Rum Çetelerine karþý baþlattýklarý savaþta 29 Mart 1921 günü Ferizli yakýnlarýndaki Seyifler Köyü’nde çarpýþmalar sýrasýnda Halit Molla Yunanlý komutaný öldürdü. Ayný gün bu çatýþmada Halit Molla’nýn aðabeyi Aþýr Ali’de þehit düþtü.
Adapazarý yöresi Kuva-yi Milliye kuvvetleri Halit Molla’nýn önderliðinde 20 Haziraný 21 Hazirana baðlayan gece, Yunan iþgal kuvvetlerine karþý düþmaný Adapazarý’ndan söküp atmak için o gece büyük bir saldýrý baþlattý. Neye uðradýðýný anlayamayan iþgalci Yunan kuvvetleri ölülerini arkada býrakarak can derdine düþmüþ bir vaziyette kaçarlarken, Adapazarý’na ilk giren Halit Molla’nýn birlikleriydi. Saat sabaha karþý 04:30 civarýydý. Halit Molla ilk iþ olarak 21 Mart 1920 gününden beri iþgalci Yunan kuvvetlerince, minarelerinden ezan okutulmasýna izin verilmeyen camilerimizden Orhan Camii’nin minaresine çýkarak sabah ezanýný okudu. Yanýndaki askerlerinden birini de arkadan gelen Kuva-yi Milliye Komutanýna göndererek, “biz düþmaný kovalamaya devam edeceðiz, bayraðý o assýn.” Diye haber gönderdi.
Böylece Adapazarý bir daha düþman ayaðý basmamak üzere düþmandan temizlendi.
Adapazarý’nýn deðerli evlatlarý, Halit Molla ve Ýpsiz Recep ile kahraman atalarýmýzla ne kadar gurur duyup, göðsünü kabartsanýz azdýr.
Bu büyük mücadelede canýný ortaya koyarak Adapazarý’ný düþman iþgalinden kurtarmýþ baþta Halit Molla ve Ýpsiz Recep olmak üzere bütün kahramanlarýmýzý saygý ve minnetle anýyoruz. Türk Milleti size minnettardýr.
ALÝ ÇETÝNKAYA
Ali Çetinkaya hakkýndaki diðer yazýlar
Gsterim: 1994 | E-posta
|
