|
YUNAN KUVVETLERÝ ÝZMÝT-SAPANCA-ADAPAZARINI ÝÞGAL EDÝYOR
Mütareke sonrasýnda Haydarpaþa - Eskiþehir demiryolu hattýný Ýngilizler denetim altýna almýþlar, Ýzmit’e de bir askeri birlik yerleþtirmiþlerdi. Ancak Kuva-yý Milliye’nin Bölgede Nisan 1920 de baþ gösteren Ankara’ya karþý çýkarýlan ayaklanmayý bastýrmasý ve yine Damat Ferit Hükümeti’nce Ankara’ya karþý harekete geçirilen Kuva-yý Ýnzibatiye’nin harekatýný etkisiz hale getirmesi sýrasýnda Ýzmit önlerine kadar gelmiþ olan Kuva-yý Milliye birliklerinin Ýngiliz birlikleri ile çatýþmasý karþýsýnda kendilerini askeri yönden zayýf hisseden Ýngilizleri endiþeye sevk etmiþtir. Bu sebeple bölgedeki güvenlikleri için Yunan askeri kuvveti kullanma yoluna gitmiþlerdir. Nitekim 8 Temmuz 1920 de Bursa’yý iþgal eden Yunan Kuvvetlerinin küçük bir kýsmý (400 kiþilik Yunan taburu) 11 Temmuz 1920 de kara yoluyla, bilahere 18 Temmuz 1920 de Ýngiliz Torpidosunun himayesinde araba vapuruyla Karamürsel’e getirilmiþlerdir. Bu kuvvetler her
geliþlerinde bölgede birkaç gün kalmýþ, kasaba ve köylerde baský ve çapulculuk yapmýþlardýr. Daha sonra 5 Eylül 1920 de Yalova’yý iþgal eden 11. Yunan Tümeni’ne ait birlikler ayný ay içinde Ýzmit ve havalisine gelmiþlerdir.
Ýngilizler Bölgeyi Yunanlýlara terk ederek boþaltmaya baþlamýþlardýr. Bundan sonra Ýzmit’i karargah merkezi yapan Yunanlýlar, Ekim Ayý içinde Akmeþe, Derince ve Kandýra’ya askeri birlikler yerleþtirerek denetim altýna almýþlardýr. 13 Ekim 1920 den itibaren Ýngilizler önemli istasyonlarda Ýngiliz subaylarý bulunmak þartýyla Haydarpaþa- Adapazarý demiryolu hattýnýn denetimini de Yunanlýlara teslim etmiþlerdir.
Bu tarihlerde bölgede bulunan milli kuvvet 24. Fýrka karargahý Geyve’de bulunmaktadýr. Fýrka kumandaný Atýf Bey’dir. Bilecik bölgesinde müstakil Ertuðrul Grubu kurulmuþtur. Kumandaný Kâzým Bey’dir. (Özalp) 23.8.1920 günü Albay Kâzým Geyve’ye gelerek 24. Fýrka kumandaný Atýf Bey’le görüþüp Bilecik’e dönmüþtür. Garp Cephesi Kumandanlýðý Yunan saldýrýsýna karþý toplu kuvvetle karþýlýk vermek için kuvvetlerin Eskiþehir ve doðusuna toplanmasýna karar verdiðinden Geyve bölgesinde bulunan 24. Fýrkanýn bir kýsmýnýn Eskiþehir’e, bir kýsmýnýn da Nallýhan, Çayýrhan, Mihaliç mýntýkasýna sevki emir olunmuþtur.
Geyve bölgesinde milislerden müteþekkil milli kuvvetler kalmýþtýr. 9 0cak 1921de Ýnönü mevzilerinde Yunan kuvvetleri ile çarpýþma çok þiddetli olmuþ, Yunan iþgali durdurulmuþtur. Geyve’den giden 24. Fýrka da bu savaþta yer almýþtýr.
21.01.1921 tarihinde Genel Kurmay Baþkanlýðýnýn emri ile Kocaeli Kumandanlýðý oluþturulmuþ, komutanlýðýna Albay Halit (Karsýalan) (Deli Halit) getirilmiþtir.. Bu yeni kurulan müstakil fýrkanýn merkezi Geyve’dir. Halit Bey Geyve’ye gelerek bölgede bulunan milis birliklerini Kocaeli Kumandanlýðýna baðlar. Yunanlýlarýn tekrar Ýnönü mevzilerine saldýrma durumu olduðundan Kocaeli Grubu kýtalarý Ýnönü’ye nakledilmiþtir.
Ýzmit’te bulunan Yunan 11. Tümeni 23 Mart 1921 tarihinde Adapazarý istikametine doðru genel taarruza geçer. Yerli Rum çetelerinin de yer aldýðý bu kuvvetler 24 Mart ta Kýrkpýnar, 25 Mart ta Sapanca’yý iþgal eder. 26 Mart 1921 tarihinde zayýf olan milli direniþi kýrarak Adapazarý’ný iþgal eder. Zira bölgede ki
milli kuvvetlerin önemli bir kýsmý daha önceden Eskiþehir mýntýkasýna sevkedilmiþlerdi. Bölgede var olan milli kuvvetler Sakarya Nehrinin doðusunu ve Geyve Boðazýný tutarak Yunanlýlarýn daha ileri gitmesini durdurmuþlardýr. Ýþgal sýrasýnda Yunan askeri birlikleri ve bölgedeki Rumlardan müteþekkil çeteler Sapanca, Adapazarý ve köylerinde her türlü öldürme, tecavüz, para ve mal gaspý yapmýþlardýr. Yunan birlikleri Adliye Köyüne kadar iþgal etmiþ, orada ileri birlikleri çadýrlarýný kurup konuþlanmýþlardýr.
Ýkinci Ýnönü de Türk kuvvetleri Yunanlýlarý geri çekilmek durumunda býraktýktan sonra Mustafa Kemal Paþa Mürettep Kolordu Kumandanlýðý unvaný ile Albay Kazým’ý (Özalp) vazifelendirerek Geyve’ye gitmesini ister. Bunun üzerine Albay Kazým, Nallýhan – Mudurnu – Bolu – Düzce yoluyla Geyve’ye gelir. Geyve’ye geldiðinde Kazým Bey durumu þöyle tasvir etmiþtir. (Milli Mücadele 1- Kazým Özalp )
‘’Kocaeli bölgesinde bulunan düþman, kýsmen Sakarya boyunca ve kýsmen de Geyve Boðazý ile bunun batýsýndaki sýrtlardan denize kadar uzanan mevzileri iþgal etmiþ ve tahkim etmiþ bulunuyordu. Ýzmit, Adapazarý, Sapanca da düþmanýn iþgali altýnda idi.
Baþlangýçta doðudan gelecek kuvvetlerimizin bu bölgede kullanýlacaðýný ümit ediyor ve bu kuvvetlerle düþmana taarruz etmeyi düþünüyordum. Fakat sonradan, bu kuvvetlerin düþmana hissettirilmeyerek Garp Cephesi emrine verilmek üzere Eskiþehir bölgesine gönderilmeleri Erkanýharbiye Reisliðinden bildirildi. Ýzmit ve Adapazarý bölgesinde Yunanlýlarýn kuvveti, muntazam bir fýrka idi. Kocaeli bölgesinde bizim kuvvetlerimiz, Recep Reis’in (Ýpsiz Recep) teþkil ettiði kuvayý milliyeden nizamiyeye çevrilmiþ bir tabur, Adapazarý milis taburu, Zibooðlu Hüseyin Efendi’nin emrindeki kuvayý milliyeden nizamiyeye çevrilmiþ diðer iki taburdan kurulmuþtu. Yani bütün kuvvetimiz toplam beþ tabur piyade, bir milli süvari alayý, üçü seri, ikisi adi ateþli olmak üzere beþ toptan ibaretti.’’
Bu sýralarda milli kuvvetlerin intikali ve lojistik saðlamak amacý için Lefke (Osmaneli) ile Taraklý arasýnda halkýn Top Yolu dediði yol köylerdeki sivil halk tarafýndan yapýlmaktadýr. Kadýnlar, yaþlýlar, çocuklar kazma-kürekle bu yolun yapýlmasýný saðlamýþlardýr. Top Yolu; Osmaneli’nden Hisarlýk Köyü-
Akdoðan Köyü- Günhoþlar Köyü (Çine Köyü)- Argat Köyü’nden Taraklý'ya ulaþýyordu.
Bu yol; özellikle Bilecik, Eskiþehir bölgelerinin Yunan iþgaline uðramasý sýrasýnda birliklerin Göynük-Mudurnu istikametinden cepheye intikalinde kullanýlmýþtýr. Yol üzerindeki köyler cepheye nakledilen cephaneyi bu yoldan götürmüþlerdir.
Geyve Boðazýndaki kuvvetlerimiz Yunan kuvvetlerinin ileri taarruza geçmelerinden çekinmesi için kuvvetlerimizin çok ve donanýmlý olduðu düþüncesine kapýlmalarý düþüncesiyle bazý taktikler uygulamýþlardýr.
Yunanlýlarýn ileri birliklerinin bulunduðu Adliye Köyü yakýnlarýna (Karaçam Köyü civarý) Yunanlýlarýn görebileceði þekilde soba borularýný top namlusu gibi dizmiþlerdir. Albay Kazým bu durumu þöyle anlatmaktadýr. (Milli Mücadele 1-Kazým Özalp. Sf. 177)
‘’Düþman bizim bu bölgedeki kuvvetlerimizin çok zayýf olduðunu bilmiyordu. ..Biz kuvvetimizi olduðumuzdan fazla göstererek düþman fýrkasýný burada oyalamaya çalýþýyorduk. Kuvvetimiz hakkýnda bile bile uydurduðumuz haberler Ýstanbul basýnýnda süratle yayýldý. Gazetelerde Kocaeli’ye kolordu kumandaný olarak geldiðim ve burada mühim kuvvetlerin bulunduðu hakkýnda havadisler
yazýlýyordu. Düþmaný aldatmak için ….Sakarya’yý geçmek için sallar yaptýrýyor…. Bu arada doðudan gelen kuvvetler bölgede durmadan Eskiþehir bölgesine geçiyorlardý.’’
Arif Öztürk
Arif Öztürk hakkýndaki diðer yazýlar
Gsterim: 4601 | E-posta
|
