|
Geçen hafta sisi ve rüzgârý meþhur Viyana’daydým.
Sevdiklerimizin yaþadýklarý yerler zihnimizin bir yerinde hep canlýlýklarýný korurlar. Benim için de Viyana böyledir. Her bahar Viyana’ya doðru akar durur duygularým. Adýný kýsaltarak ‘’Minik’’ dediðimiz ailemizin en koca yürekli insaný yaþar burada. Viyana’ya gitme/gelme bahsi o kadar aðýzda çiðnenmiþ olacak ki, yeðenime ‘’yarýn oradayým’’ dediðimde, ‘’yine þaka yapýyor dayýn’’ demiþ ablam. Bu sefer þaka deðil kuþatmaydý, hem de III. Viyana kuþatmasý.
1980’li yýllarýn ikinci yarýsý. Üniversite’yi yeni kazanmýþým, ailem ne yapacaðýný biraz þaþýrmýþ durumda. Yurtlar ve burslar bugünkü kadar yaygýnlaþmamýþ. Askere gitmeyi de kabullenmiþim mecburen; üniversite olmasa da olur düþüncesi beni kendisine alýþtýrmaya baþlamýþ. Anlýk kararlar her þeyi olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilecek dereceye gelmiþ. Biri ayaða kalktý ve yüksek sesle; ‘’gerekirse kendi hayatýmdan fedakârlýk yapar kardeþimi okuturum’’ dedi. Ýþte bu gür ve samimi sesin sahibi ‘’Minik’’ ablamdý. ‘’Sen merak etme, yeter ki oku!’’ dedi. Unutulur mu bu yürek, unutulur mu bu insan? Ben vefasýz kardeþ, ancak 15 yýlýn ardýndan gelebildim Viyana’ya. Neyse.
Ýki kere kuþattýðýmýz ama aþamadýðýmýz ufuk, geçemediðimiz eþik. Bir yara var, yüzyýllardýr acýsý hissediliyor. Baþýmýz eðik dönmüþüz kapýsýndan. Hesap yarým kalmýþ anlayacaðýnýz. Bu söylediklerim iþin tarihsel boyutunu oluþturuyor, ya bugünkü Viyana? Ondan çýkaracaðýmýz, alacaðýmýz ders; öðreneceðimiz incelikler yok mu? Bu soruyla gezdim daha çok Avrupa’nýn bu kadim þehrini. 350 binden fazla Türk(iyeli) yaþýyormuþ bu ülkede. Bunun 60-70 bini de Viyana’da meskûnmuþ. Özellikle Viyana’da Yozgat ve Kulu’lular aðýrlýktaymýþ. Dostlar Konya ‘’Kulu’’ deðil ha, sadece ‘’Kulu’’ diye uyardýlar. Güldük.
Gelelim Viyana’ya. Yaþanabilir kentler kategorisinde Toronto ve Zürih gibi þehirlerle yarýþýyor, birinciliði genelde rakiplerine kaptýrmýyormuþ. Kendisinden bahsettiðimiz þehir evrensel boyutlarda dünyanýn en yaþanýlýr, en yaþanýlasý þehri. Çok merak ettim þehre bu özelliði kazandýran olgularý. Bol bol not tuttum, bunlarý sizlerle paylaþmak istiyorum. Olur ya, yöneticilik yapan veya gelecekte yapacak olan dostlarýn gözüne iliþir bunlar. Umut.
*Merkezde ‘’insan/kiþi’’ memnuniyeti var bu þehirde. Bir kiþiyi bile rahatsýz edecek, ekonomik, siyasal, kültürel ve sosyal oluþumlara fýrsat da verilmiyor, izin de.
Bir caddede, bir sokakta devam eden inþaat varsa ikincisine izin verilmiyor. Sebep; tek bir insaný bile rahatsýz etmemek.
Mahallenin birine bir süpermarket açýlýyor. Açýlýþ izni geçici ruhsatla veriliyor. Belli bir süre sonra o bölgede yaþayanlara süpermarketle ilgili görüþleri soruluyor. Bu görüþler olumlu olursa ancak o zaman kalýcý ruhsat alýnabiliyor. Olumsuz olursa ne olacak diye sorduðumda, ‘’hemen yýkýlýr’’ diyorlar. Küçük dilim kayýp.
Yakýn zamanda ‘’U2’’ ve ‘’U3’’ metrolarý yapýlmýþ Viyana’ya. Bu metrolar tek bir aðacý bile kesmeden, bir tek binayý bile yýkmadan, tek bir caddeyi bile kazmadan, yerin altýndan ileri teknoloji kullanýlarak kotarýlmýþ. Þehri þantiyeye dönüþtürüp ‘’… Büyükþehir Belediyesi Çalýþýyor’’ levhalarý geldi aklýma. Allah’ým, bu zihniyet ve algý uçurumunu insanýn lehine ne zaman kapatacaðýz?
*Viyana sosyal anlamda eþitliðin saðlandýðý örnek þehirlerden.
Buradaki evlerin hemen hemen yarýsý belediyenin. Tam sayý vermek gerekirse 116 bin evi varmýþ þu an Viyana belediyesinin. Ýsteyenler bu evlerde objektif kriterlere baðlý bir elemeden geçtikten sonra, çok da aðýr olmayan gerekli koþullarý yerine getirmek þartýyla ölene kadar oturabiliyorlar.
Bir ara, 2020 olimpiyatlarýna, daha çok Viyana merkezli olarak baþvurma düþüncesi geçiyor yöneticilerin aklýndan. Konu her meselede olduðu gibi halka gidiyor, farkýndaysanýz iniyor demiyorum. Halk rahatlarýnýn bozulacaðý düþüncesiyle bu sosyal ve sportif organizasyona destek vermiyor. Konu bir daha inmemek üzere rafa kaldýrýlýyor.
Yine halk istediði için ‘tam gün’’ eðitime geçilmiþ kademeli olarak.
Zorunlu askerlikle ilgili bir referandum yapýlýyor. Sonuç küçük bir farkla kaldýrýlmamasý yönünde (%53/%47) oluyor. Devletin ve milletin âlî menfaatleri kavramý bu þehre yabancý.
*Viyana bütün bu avantaj ve zenginliklerine, ‘’estetik fayda’’ kavramýyla özetleyebileceðimiz; hem güzellik hem fonksiyonellik niteliklerini de katmýþ.
Bir tren yolunun üstüne, hem çok yüksek hem de çok uzun bir üst geçit yapýlmýþ. Ama bu geçidin iki tarafýnda da asansör var.
Bahsin en güzel örneði Tuna Nehri. Bu nehir üç kol halinde akýyor Viyana’nýn ortasýndan. Bir eski Tuna var, âheste âheste akmaya devam ediyor. Bununla birlikte aralarýnda Donau Ýnsel (Tuna Adasý) bulunan iki Tuna daha. (‘’Tuna Adasý’’, bir nehrin iki kolunun ortasýnda insan eliyle oluþturulmuþ en büyük yapay adaymýþ.) Bir güzelliði üçle çarpmýþ Viyanalýlar. Yanýnýzda Viyana’ya bilen biri yoksa Tuna aklýnýzý karýþtýrabilir.
Yine ‘’Kahlenberg’’e çýkarken seyre daldýðýnýz orman ve park, doðallýklarýyla insanda takdir duygularýný harekete geçirmeye yetiyor.
Öyle üç beþ maddeyle Viyana’yý özetlemek kolay deðil. Zihnimize takýlan birkaç konuyu daha sizlerle paylaþarak yazýmýzý toparlayalým:
*Bu þehirde tarih ve tarihin arkada býraktýklarý büyük bir özenle korunuyor. Hofburg ve Schönbrunner Saraylarý, Stefan Katedrali bunun en güzel örneklerinden.
*Bu þehirde klasik anlamda köy yok.
*Otuza yakýn cami ve yüzden fazla Türk marketi var. Cuma namazý için gittiðimiz 22. Viyana’daki caminin duvarýna özlü sözler yazýlmýþ. Biri þöyleydi: ‘’Þeytanýn artistliði besmeleyi duyana kadardýr.’’ Evet evet, aynen böyle.
*Futbol yerine kýþ sporlarý ve kayak revaçta.
*Dünyanýn en yeþil üç baþkentinden biri.
*Kýþýn kar’ýn yoðun olarak yaðdýðý günlerde gündüz belediye iþçileri gerekli çalýþmalarý yapýyorlar, fakat çalýþmalar gece de durmuyor. Gece çalýþmak isteyenler için duyurular yapýlýyor, isteyenler ücret mukabilinde sabaha kadar çalýþabiliyorlar. Kadrolu iþçilerin gece mesaisine zorlanmamalarý bana ilginç geldi.
*Yeni bir uydu kent yapýmýna baþlanmýþ. Önce altyapý tabiî ki, hem de metrosuna kadar. 20 senede tamamlanacak bu yeni Viyana’da bir milyon insan yaþayacakmýþ. Bugünü deðil geleceði de planlanan yer Viyana.
*18 yaþýndan küçüklere katiyetle içki satýlmýyormuþ ve nüfus cüzdanlarýna bakýlýyormuþ gerektiðinde.
*Dünya müzik tarihine damgasýný vurmuþ bir þehir burasý ve hâlâ müziðin dünyadaki tartýþmasýz baþkenti. Her ne kadar Mozart’ýn Viyana’daki mezarý tam bilinmese de.
*Koskocaman Viyana’da balkonuna çamaþýr asmýþ bir tek balkon gördüm. Bu, bizden, dedim. Yanýlmadým.
Anlýyorum ne düþündüðünüzü. Diyeceksiniz ki hiç mi sorun yok bu þehirde? Sorun da var. Sorun insanýn içinde. Maddede deðil ruhta.
Ýntihar olaylarý çok yaygýn fakat bu olgu toplumun gözünden ustaca gizleniyor.
Bireyselleþen ve gittikçe içe kapanan bir toplum; yalnýzlýk, sevgi açlýðý.
Yabancý düþmanlýðý ve faþist partinin oylarýný her geçen gün biraz daha arttýrmasý.
Bunlar aslýnda insanlýðý içten içe kemiren, çürütmeye baþlayan ortak virüsler. Unutmadan söyleyeyim, canlý bomba düzeneði üreten fabrikayý, böyle kadim bir geçmiþe sahip millete yakýþtýramadým.
Ebubekir Ratýp Efendi’nin Nemçe Sefaretnamesi’nden sonra kültürel anlamda ciddi olarak ilgi alanýmýza giren Viyana, okunmasý gereken bir kitap gibi. Ýçinde hazine kýymetinde satýrlar, satýr aralarý var. Eksiði ve fazlasýyla benim Viyana’m bu. Mazur görüle.
Muharrem Dayanc hakkýndaki diðer yazýlar
Gösterim: 2202 | E-posta
|
